چطوري مي‌توان احساسات واقعي و غيرواقعي را تشخيص داد؟علائم بيماري زونا به سن و وضعيت سلامتي بيمار و اينكه كدام يك از درماتوم‌ها درگير اين بيماري شده باشد، بستگي دارد.
معمولاً درد به عنوان اولين نشانه بيماري زونا شناخته مي‌شود كه در اثر درگير شدن يك يا چند مورد از عصب‌هاي حسي ايجاد مي‌شود و مي‌تواند خفيف تا شديد باشد. همچنين درد ناشي از زونا ممكن است فقط در يك نقطه و يا به طور گسترده در ناحيه‌اي از پوست، احساس شود. به طور كلي بيمار مبتلا به زونا، شرايط جسمي مناسبي ندارد و معمولاً دچار تب و سردرد مي‌شود. گره‌هاي لنفاوي كه مسئول تخليه و تميز كردن ناحيه آسيب‌ديده مي‌باشند، نيز اغلب متورم و حساس مي‌شوند.
در عرض مدت يك تا سه روز بعد از شروع درد، يك جوش پوستي تاول مانند در قسمتي از پوست كه دچار درد شده بود، ظاهر مي‌شود. در ابتدا اين تاول‌ها به شكل برآمدگي‌هاي قرمز رنگ و مجتمع به وجود مي‌آيد. در چند روز بعد، همچنان لكه‌هاي جديدي در محدوده عصب درگير در اين بيماري ايجاد مي‌شود كه هر يك از آنها ابتدا به شكل تاول ظاهر شده و سپس چركين شده و بعد بر روي آن، پوسته خشك تشكيل مي‌شود.
قفسه سينه، گردن، پيشاني و پايين كمر قسمت‌هايي از بدن هستند كه عصب حسي آنها بيشتر درگير بيماري زونا مي‌شود و افراد مختلف در هر سني ممكن است در يكي از اين قسمت‌هاي بدن خود دچار علائم زونا شوند. با افزايش سن، احتمال به وجود آمدن زونا در قسمت پيشاني يا در محدوده عصب چشمي (افتالميك) افزايش پيدا مي‌كند. گاهي از اوقات ممكن است تاول‌هاي زونا در داخل دهان يا داخل گوش بيمار و يا حتي در ناحيه اطراف آلت تناسلي تشكيل شود. همچنين ممكن است در بيماران، حالت دردناك شدن پوست بدون بروز تاول يا جوش به وجود آيد (كه اصطلاحاً به آن، زوناي sine eruption گفته مي‌شود) و يا تاول‌هاي بدون درد بر روي پوست ايجاد شود كه اين حالت اغلب در كودكان ديده مي‌شود.
علائم زونا در سالمندان شامل چه مواردي است؟
نشانه اصلي زونا در سالمندان، بروز درد است و به دنبال آن بثوراتي ايجاد مي شود كه تبديل به تاول هاي خارش دار خواهد شد كه از نظر ظاهري شبيه به آبله مرغان است. تاول هاي جديد ممكن است در حدود يك هفته بعد ظاهر شوند كه در طي چند روز، خشك و زرد رنگ خواهند شد. پس از آن پوسته ها در جايي كه تاول وجود دارد، تشكيل مي شوند كه ممكن است رد زخم خفيفي به جا بماند.
درد ناشي از دچار شدن به زونا، مي تواند يك درد خفيف و يا احساس سوزش باشد و شدت آن از خفيف تا شديد مي تواند باشد. ضمن اينكه ناحيه آسيب ديده، معمولا حساس تر از ساير نقاط است. در برخي موارد، زونا مي تواند مجموعه اي از علائم اوليه را ايجاد كند كه چند روز قبل از ظهور بثورات دردناك ايجاد مي شود كه ممكن است شامل موارد زير باشد:
- سردرد
- احساس سوزش، سوزن سوزن شدن، بي حسي يا خارش پوست در ناحيه آسيب ديده
- تب
دوره ابتلا به بيماري زونا در سالمندان به طور معمول حدود دو تا چهار هفته طول مي كشد و معمولا يك ناحيه خاص در يك طرف بدن را تحت تاثير قرار مي دهد كه مي تواند شامل هر قسمتي از بدن فرد باشد اما قفسه سينه و شكم، از جمله شايع ترين مناطق است.
عوارض هرپس زوستر
عوارض نادر و جدي هرپس زوستر عبارت‌اند از:
- درد يا بثوراتي كه چشم را درگير مي‌كند، و براي جلوگيري از آسيب دائمي چشم بايد سريعا درمان شود
- از دست دادن شنوايي يا درد شديد در يك گوش، سرگيجه، يا از بين رفتن حس چشايي، كه مي‌توانند از نشانه‌هاي سندرم رامسي هانت باشند و اين بيماري نيز به درمان فوري نياز دارد.
- عفونت‌هاي باكتريايي، كه در صورت قرمزي، تورم و احساس داغي پوست، ممكن است به آنها مبتلا باشيد.
حتي پس از پايان عفونت آبله مرغان ممكن است اين ويروس سال‌ها در سيستم عصبي شما زنده بماند و دوباره به صورت بيماري زونا فعال گردد.
زوناي صورت
زونا معمولا در يك طرف كمر يا قفسه سينه ايجاد مي‌شود، ولي ممكن است بثورات پوستي نيز در يك طرف صورت ظاهر شوند. اگر بثورات پوستي نزديك به گوش يا درون گوش باشند مي‌توانند باعث ايجاد عفونت شوند و ممكن است منجر به از دست دادن شنوايي، اختلال در تعادل، و ضعف در عضلات صورت شوند.
زوناي داخل دهان مي‌تواند بسيار دردناك باشد. ممكن است خوردن را دشوار نموده و حس چشايي را تحت تاثير قرار دهد.
بثورات پوستي زونا بر روي پوست سر مي‌تواند در هنگام شانه زدن يا برس كشيدن ايجاد حساسيت كند. زوناي پوست سر در صورت عدم درمان مي‌تواند منجر به ايجاد لكه‌هاي طاسي دائمي شود.
زونا به ويژه در افراد مسن شايع است. نيمي از افرادي كه به زونا مبتلا مي‌شوند ۶۰ سال يا بيشتر دارند. خطر بروز عفونت زونا در افراد مسن با توجه به اينكه دستگاه ايمني ضعيف‌تري دارند، بيشتر است. علاوه بر اين، سالمنداني كه عفونت زونا در آنها بروز پيدا مي‌كند، به احتمال زياد عوارض بيشتري را نسبت به ساير افراد خواهند داشت.
از جمله ضايعات پوستي بيشتر و عفونت‌هاي ميكروبي كه بر اثر تاول‌هاي باز به وجود مي‌آيند. اين دست افراد، همچنين مستعد ابتلا به ذات‌الريه يا سينه‌پهلو و التهاب مغزي نيز هستند. بنابراين مراجعه به موقع به پزشك براي اين دست بيماران اهميت ويژه‌اي دارد.
پزشكان توصيه مي‌كنند، افرادي كه ۵۰ سال يا بيشتر دارند براي پيشگيري از بروز اين عفونت ويروسي، واكسن زونا را دريافت كنند. اين افراد مي‌توانند براي تسكين درد، پارچه‌ي خنكي را روي زخم‌ها و تاول‌هاي خود بگذارند. همچنين براي جلوگيري از انتقال ويروس واريسلا به ديگران، توصيه مي‌شود كه فرد مبتلا، تا حد امكان زخم‌ها و ضايعات پوستي خود را بپوشاند.
در همين حال، پزشك مي‌تواند در صورت صلاح‌ديد، داروهاي ضد ويروس را براي فرد تجويز كند كه باعث كاهش دوره‌ي عفونت و عوارض آن مي‌شود. پزشك همچنين مي‌تواند در صورت لزوم داروهاي ضد درد را نيز براي فرد تجويز كند.
↑بيماري زونا در دوران بارداري
در حالي كه بروز زونا در دوران بارداري غيرمعمول است، اما امكان آن وجود دارد. اگر فرد در دوران بارداري با كساني كه مبتلا به آبله مرغان يا عفونت زونا هستند در تماس بوده و واكسينه نشده باشد، ممكن است دچار آبله مرغان شود. بسته به اينكه فرد در كدام سه‌ماهه بارداري قرار داشته باشد، ابتلا به آبله مرغان مي‌تواند منجر به نقايص و عوارضي در نوزاد شود. واكسينه شدن براي آبله مرغان قبل از بارداري مي‌تواند، قدم مهمي براي فرد باردار باشد.
زونا به احتمال كم باعث بروز عوارض در خود فرد مي‌شود، اما هنوز هم مي‌تواند ناخوشايند و دردناك باشد. توصيه مي‌شود فرد در صورت بروز ورم و تاول در دوران بارداري، فورا به پزشك مراجعه كند. همچنين مي‌توان با مشورت پزشك از داروهاي ضد ويروسي در طول بارداري استفاده كرد. آنتي‌هيستامين مي‌تواند به كاهش خارش كمك كند و استامينوفن نيز مي‌تواند از درد فرد بكاهد.
↑تشخيص زونا
بيشتر موارد ابتلا به زونا با معاينه‌ي ساده ضايعات پوستي و تاول‌ها قابل تشخيص است. اما در موارد كمي، پزشك ممكن است سابقه‌ي بيماري را از فرد بپرسد و در موارد نادري، شايد نياز به آزمايش نمونه‌ي پوست يا مايع تاول داشته باشد. پزشكان براي نمونه‌برداري با استفاده از يك گوش‌پاك‌كن استريل شده بخش كوچكي از ضايعه‌ي پوستي يا تاول را برمي‌دارند. سپس، آزمايش‌ها مي‌تواند وجود ويروس را در فرد تاييد كند.
↑درمان بيماري زونا
هيچ درماني قطعي براي بيماري زونا وجود ندارد، يعني فرد بايد دوره‌ي عفونت را سپري كند. اما ممكن است براي كاهش علايم و دوره‌ي عفونت، داروهايي براي بيمار تجويز شود كه بستگي به وضعيت بيمار و تشخيص پزشك معالج دارد.
اگر شما هم نياز به يك پزشك متخصص پوست براي در مان بيماري زونا داريد اما با كمبود زمان مواجه هستيد يا اينكه دسترسي سريع به پزشك براي شما ممكن نيست، پيشنهاد مي‌كنيم با استفاده از سيستم مشاوره متني(پرسش پاسخ) دكتردكتر در كمترين زمان بهترين راهنمايي‌ها را از پزشكان دريافت كنيد.
علاوه بر داروهايي كه ممكن است پزشك براي بيمار تجويز كند. درمان‌هاي خانگي هم براي كاستن از علايم بيماري زونا وجود دارند. اين درمان‌هاي خانگي مي‌توانند شامل موارد زير باشند:
- استراحت
- استفاده از كمپرس‌هاي آب سرد و مرطوب براي كاهش درد و خارش
- استفاده از پماد «كالامين دي» براي كاهش خارش
- حمام گرفتن در وان با مخلوط جو دوسر
زونا معمولا طي چند هفته بهبود پيدا مي‌كند و به ندرت دوباره برمي‌گردد يا عود پيدا مي‌كند. عموما توصيه مي‌شود در صورت كاسته نشدن از علايم بيماري بعد از ۱۰ روز، فرد به پزشك مراجعه كند.
بيشتر بخوانيد: خوراكي‌هاي مفيد و مضر براي بيماري زونا
↑عوارض احتمالي بيماري زونا
اگرچه زونا به خودي خود دردناك و ناخوشايند است، بهتر است، فرد مراقب عوارض احتمالي ديگر نيز باشد. اين عوارض احتمالي مي‌توانند شامل موارد زير باشند:
- آسيب به چشم كه در صورت وجود ضايعه پوستي يا تاول در ناحيه‌اي نزديك به چشم اتفاق مي‌افتد. در صورت بروز چنين مشكلي، به خصوص قرنيه‌ي چشم مستعد آسيب بيشتري است.
- عفونت‌هاي ميكروبي پوست كه به راحتي در اثر تاول‌هاي باز به‌وجود مي‌آيند و مي‌توانند شدت پيدا كنند.
- سندرم رامسي هانت كه در صورت تاثير زونا روي اعصاب فرد بروز پيدا مي‌كند و اگر درمان نشود، ممكن است منجر به فلج بخشي از صورت يا كم شنوايي در فرد شود. اما اگر جلوي اين مشكل نادر به سرعت گرفته شود و به موقع درمان شود، اكثرا بيماران مي‌توانند بهبودي كامل خود را به دست آورند.
- سينه‌پهلو
- التهاب طناب‌هاي نخاعي يا مغزي مانند بيماري‌هاي انسفاليت يا مننژيت كه از مشكلات جدي محسوب مي‌شوند و مي‌توانند براي فرد بسيار خطرناك باشند.
↑راهكارهاي پيشگيري از بروز زونا
واكسينه شدن مي‌تواند از بروز علايم و زخم‌ها و ضايعات پوستي شديد زونا پيشگيري كند. همه‌ي كودكان بايد ۲ دُز واكسن آبله مرغان را كه در اصطلاح پزشكي به آن «ايمن‌سازي واريسلا» گفته مي‌شود دريافت كنند.
بزرگسالاني كه هرگز آبله مرغان نداشته‌اند نيز بايد اين واكسن را دريافت كنند. واكسينه شدن لزوما به معناي اين نيست كه فرد به آبله مرغان يا زونا مبتلا نمي‌شود، اما آمارها نشان مي‌دهد كه از هر ۱۰ نفري كه واكسينه شده‌اند تنها ۱ نفر مبتلا به زونا مي‌شود. بزرگسالاني كه ۵۰ سال دارند يا مسن‌تر هستند نيز بايد واكسن زونا را دريافت كنند كه به آن در اصطلاح پزشكي «واكسن ايمن‌سازي واريسلا زوستر» گفته مي‌شود. واكسينه شدن بهترين راه براي پيشگيري از بروز زونا است.
براي زونا دو واكسن وجود دارد كه «زوستاواكس (Zostavax)» و «شينگريكس (Shingrix)» نام دارند. بر اساس تحقيقات معتبر، واكسن شينگريكس، معمولا بهتر جواب مي‌دهد و اكثرا پزشكان و مراكز درماني اين واكسن را براي بيماران خود تجويز مي‌كنند. در همين حال، كساني كه حتي قبلا با زوستاواكس واكسينه شده‌اند نيز بايد واكسن شينگريكس را دريافت كنند.
زونا زخم مسري است، يعني امكان سرايت آن از يك فرد به فرد ديگر وجود دارد. بنابراين، در صورت بروز عفونت زونا در يك فرد، بهتر است اقدامات احتياطي براي جلوگيري از انتقال و شيوع آن انجام گيرد. از جمله مواردي كه در ادامه ذكر مي‌كنيم:
- ضايعات پوستي بايد به خوبي پوشانده شوند.
- اجتناب از تماس و برخورد با افرادي كه به بيماري آبله مرغان مبتلا نشده‌اند يا اينكه دستگاه ايمني ضعيفي دارند
- شستشوي منظم دست‌ها
در صورتي كه از بيماري زونا و درمان آن تجربه‌اي داريد، در بخش نظرات انتهاي همين مطلب با ما در ميان بگذاريد. همچنين تمام سوالات شما در مورد بيماري زونا توسط پزشكان دكتردكتر پاسخ داده خواهد شد.
منبع: